ปอดอักเสบในเด็กช่วงหน้าหนาว : สิ่งที่พ่อแม่ควรรู้

ทำไมเด็กจึงเสี่ยงปอดอักเสบในช่วงหน้าหนาว?

ในฤดูหนาว อากาศเย็นและแห้งเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้เชื้อไวรัสและแบคทีเรียแพร่ระบาดได้ง่าย เด็กที่มีภูมิคุ้มกันยังไม่แข็งแรงเต็มที่ โดยเฉพาะเด็กเล็กอายุต่ำกว่า 5 ปี มักเสี่ยงต่อ การติดเชื้อทางเดินหายใจ ซึ่งอาจลุกลามจนเป็น ปอดอักเสบหรือปอดบวม ได้มากกว่าฤดูกาลอื่น ๆ

นอกจากนี้ เด็กบางรายที่ติดเชื้อทางเดินหายใจและไม่ได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม ทำให้เชื้อแบคทีเรียแทรกซ้อนเข้าสู่ปอด เกิดภาวะอักเสบที่รุนแรงขึ้นได้

อาการที่พ่อแม่ควรสังเกต

การรู้สัญญาณเตือนของปอดบวมตั้งแต่แรก จะช่วยให้ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที อาการหลักที่ควรระวัง ได้แก่:

• ไข้สูงต่อเนื่อง อาจมีหนาวสั่นร่วมด้วย
• ไอมาก มีเสมหะ หรือไอแห้งอย่างต่อเนื่อง
  
• หายใจเร็ว หอบเหนื่อย หรือมีเสียงครืดคราดในปอด
  
• เจ็บหน้าอก หรือไม่สามารถหายใจลึกได้
  
• อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร ดื่มน้ำน้อยลง
  
• ริมฝีปากเขียว หรือซึมลง (สัญญาณฉุกเฉิน ต้องรีบพบแพทย์ทันที)

เด็กบางคนอาจมีอาการไม่ชัดเจน ทำให้ผู้ปกครองมองข้าม การสังเกตพฤติกรรมของเด็ก เช่น ความอยากอาหาร การเล่น และการหายใจ เป็นสิ่งสำคัญ

สาเหตุและปัจจัยเสี่ยง

• ไวรัส: ไข้หวัดใหญ่, RSV, hMPV และไวรัสอื่น ๆ
• แบคทีเรีย: Mycoplasma pneumoniae เป็นสาเหตุสำคัญของปอดบวมจากเชื้อแบคทีเรีย
• โรคประจำตัว: เด็กที่มีโรคหัวใจ, โรคปอดเรื้อรัง, โรคหอบหืดหรือภูมิคุ้มกันต่ำ
• สิ่งแวดล้อม: อยู่ในที่แออัดหรือสภาพอากาศเย็นจัด ฝุ่นควันและมลภาวะ

วิธีป้องกันปอดบวมในเด็ก

1. วัคซีนป้องกันโรคปอดอักเสบจากเชื้อ IPD(Invasive Pneumococcal Disease) และไข้หวัดใหญ่
   
   • ช่วยป้องกันปอดอักเสบรุนแรงจากเชื้อแบคทีเรีย IPD ซึ่งคือเชื้อ Streptococcus pneumoniae
   • ช่วยลดความรุนแรงและป้องกันการติดเชื้อไข้หวัดใหญ่
2. ดูแลสุขอนามัยและล้างมือบ่อย ๆ
   
   • ล้างมือด้วยสบู่หรือแอลกอฮอล์บ่อยๆ หากออกไปที่สาธารณะ หรือหลังสัมผัสสารคัดหลั่งของผู้ป่วย
   • ใส่หน้ากากอนามัยขณะที่ต้องไปสถานที่สาธารณะที่คนแออัดหรือหากมีคนป่วยในสถานที่นั้น
3. หลีกเลี่ยงการไปสถานที่สาธารณะ
   
   • เลี่ยงการไปสวนเด็กเล่นที่มีเด็กรวมกันมากๆ เพื่อป้องกันการรับเชื้อโรคเข้ามาในร่างกาย
4. พักผ่อนเพียงพอและดื่มน้ำบ่อย ๆ
   
   • รับประทานอาหารที่ครบ 5 หมู่ โดยเฉพาะโปรตีนให้เพียงพอ
   • ช่วยให้ร่างกายฟื้นฟูและระบบภูมิคุ้มกันทำงานได้ดี
   • ออกกำลังกายเป็นประจำ
5. หลีกเลี่ยงควันบุหรี่หรือมลภาวะ
   
   • เด็กที่สัมผัสควันบุหรี่หากป่วยเป็นปอดอักเสบอาการจะรุนแรงมากกว่า เนื่องจากสมรรถภาพปอดไม่ดีเท่าเด็กปกติ

การรักษาและการดูแลหลังป่วย

• หากได้รับการวินิจฉัยเป็นปอดบวม แพทย์อาจให้ ยาปฏิชีวนะ สำหรับปอดบวมแบคทีเรีย หรือ ยาตามอาการ สำหรับปอดบวมจากไวรัส
• ให้ออกซิเจน พ่นยาขยายหลอดลม กายภาพบำบัดด้วยการเคาะปอด ดูดเสมหะในรายที่มีเสมหะมาก
• ดูแลให้เด็ก พักผ่อนเพียงพอ ดื่มน้ำเยอะ ๆ และให้อาหารย่อยง่าย
  
• สังเกตอาการอย่างใกล้ชิด หากมีไข้สูงต่อเนื่องหรือหายใจลำบาก ต้องรีบพบแพทย์

ปอดบวมเป็นโรคที่อันตรายสำหรับเด็ก โดยเฉพาะช่วงอากาศเย็นลงและฤดูหนาว แต่สามารถลดความเสี่ยงได้ด้วย การรับวัคซีน การมีสุขอนามัยที่ดี การสังเกตอาการ และดูแลสิ่งแวดล้อมให้เหมาะสม ผู้ปกครองควรใส่ใจสัญญาณเตือนและพาเด็กไปพบแพทย์ทันทีหากมีอาการรุนแรง เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนและให้ลูกน้อยกลับมาแข็งแรงอย่างรวดเร็ว