อาการ “ไอ” เป็นกลไกตามธรรมชาติของร่างกายในการขับสิ่งแปลกปลอม หรือสิ่งระคายเคืองออกจากระบบทางเดินหายใจ ซึ่งพบได้บ่อยในเด็กทุกช่วงวัย อย่างไรก็ตาม “เสียงไอ” หรือ “ลักษณะการไอ” ของลูก สามารถบอกสาเหตุของโรคได้หลากหลาย วันนี้เรามาทำความเข้าใจอาการไอแต่ละแบบ พร้อมวิธีดูแลเบื้องต้นกันค่ะ

ลักษณะอาการไอของที่พบบ่อย

1.ไอแห้ง ๆ (Dry Cough)
อาการไอแห้งมักเกิดจากการแพ้หรือเป็นหวัดทั่วไป ลูกจะมีอาการระคายคอ ไม่มีเสมหะ เสียงไอเบา ๆ แต่ถ้าไอนานไม่หาย หรือมีเสียงหอบร่วม ควรพาไปพบแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุที่แท้จริง

2.ไอแบบมีเสมหะ (Wet Cough)
อาการไอลักษณะนี้อาจเกิดจาก การติดเชื้อแบคทีเรียหรือไวรัส ในระบบทางเดินหายใจ ซึ่งร่างกายจะสร้างเสมหะขึ้นมาเพื่อต่อสู้กับเชื้อโรค จึงทำให้เด็กมีอาการไอขับเสมหะบ่อยครั้งนอกจากนี้ อาการไอมีเสมหะในเด็กบางรายอาจเกิดจากโรคภูมิแพ้ โดยเฉพาะภูมิแพ้ทางเดินหายใจ (Allergic Rhinitis) ซึ่งเกิดจากการแพ้ฝุ่น ไรฝุ่น เกสรดอกไม้ หรือขนสัตว์ เด็กจะมีน้ำมูกไหลเรื้อรัง ไอมีเสมหะโดยเฉพาะในตอนเช้าหรือเวลากลางคืน และอาการมักเป็นซ้ำ ๆ ทุกครั้งที่สัมผัสสารก่อภูมิแพ้

3.ไอเหมือนหมาเห่า (Barky Cough)
เสียงไอคล้ายหมาเห่า มักเกิดจากกล่องเสียงหรือหลอดลมบวม เช่น โรคกล่องเสียงอักเสบ (Croup) เด็กจะมีเสียงไอดัง ก้อง และหายใจลำบาก ควรรีบพบแพทย์ทันที เพราะอาจมีการอุดกั้นทางเดินหายใจ

4.ไอกรน (Whooping Cough)
เกิดจากเชื้อ Bordetella Pertussis เด็กจะไอถี่ติดกันหลายครั้ง หายใจหอบแรง มีเสียง “วูบ” ตามมา บางรายอาจอาเจียนร่วมด้วย และเสี่ยงต่อภาวะปอดอักเสบ ควรให้ลูกได้รับวัคซีนป้องกันโรคไอกรนครบตามกำหนดตั้งแต่ช่วงแรกเกิด

5.ไอเสียงวี้ด (Wheezing)
เสียงวี้ดเกิดจากการตีบแคบของหลอดลม มักสัมพันธ์กับโรคหอบหืด หรือหลอดลมอักเสบ หากลูกหายใจมีเสียงหวีด หรือไอรุนแรงมากขึ้นในช่วงกลางคืน ควรรีบพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยและให้การรักษาอย่างเหมาะสม

6.ไอตอนกลางคืน
มักพบในเด็กที่เป็นโรคหอบหืด หรืออยู่ในห้องนอนที่อากาศเย็น แห้ง และไม่ถ่ายเท ฝุ่นในห้องหรือไรฝุ่นจากหมอนและผ้าห่ม ก็อาจกระตุ้นให้เด็กไอได้มากขึ้นในช่วงกลางคืน

7.ไอและมีไข้
เป็นสัญญาณของไข้หวัดหรือการติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ หากไข้สูงไม่ลด หรือมีอาการหอบเหนื่อย ควรรีบพบแพทย์ เพราะอาจเป็นภาวะปอดอักเสบ

8.ไอและอาเจียน
อาจเกิดจากการไอรุนแรง ไอมาก จนกระตุ้นให้เกิดการอาเจียน อาจเกิดจากปัญหาทางเดินหายใจส่วนล่าง

9.ไอเรื้อรัง
หากลูกมีอาการไอติดต่อกันนานเกิน 2 – 4 สัปดาห์ ควรตรวจหาสาเหตุเพิ่มเติม เพราะอาจเกี่ยวข้องกับโรคไซนัสอักเสบ ภูมิแพ้ หรือโรคหอบหืด

10.ไอเป็นเลือด อาจจะเกิดจากหลอดลมที่อักเสบมาก หรือเกดจากการติดเชื้อเรื้อรัง เช่น วัณโรค

11.ไอเพราะสิ่งแปลกปลอมเข้าทางเดินหายใจ
หากลูกไอแรง หายใจลำบาก หรือมีอาการเหมือนสำลักหลังรับประทานอาหารหรือเล่นของเล่น ควรรีบพาไปโรงพยาบาลทันที เพราะอาจมีสิ่งแปลกปลอมอุดกั้นทางเดินหายใจ

วิธีบรรเทาอาการไอของเด็กเบื้องต้น

• ให้ลูกจิบน้ำหรือนมบ่อย ๆ เพื่อเพิ่มความชุ่มชื้นในลำคอ
• ให้ลูกพักผ่อนอย่างเพียงพอ
• หมั่นล้างจมูกด้วยน้ำเกลือหากมีน้ำมูกมาก
• หลีกเลี่ยงการใช้ยาแก้ไอโดยไม่ปรึกษาแพทย์
• รักษาความสะอาดของห้องนอน และหลีกเลี่ยงฝุ่นละอองหรือควันบุหรี่

เมื่อต้องพาลูกไปพบแพทย์ทันที

• ไอจนหายใจลำบาก หรือมีเสียงวี้ดขณะหายใจ
• ไอมีเลือดปน
• ไอร่วมกับไข้สูง หรือมีอาการซึม
• ไอร่วมกับการขาดน้ำ เช่น ปากแห้ง ปัสสาวะน้อย
• ไอติดต่อกันนานเกิน 2 สัปดาห์

การสังเกต “เสียงไอ” และ “อาการร่วม” ของลูกน้อย ถือเป็นสิ่งสำคัญ เพราะช่วยให้คุณพ่อคุณแม่สามารถแยกแยะได้ว่าอาการไอนั้นเป็นเพียงอาการหวัดทั่วไป หรือสัญญาณของโรคที่ต้องได้รับการรักษาโดยแพทย์เฉพาะทาง
หากลูกมีอาการไอผิดปกติหรือไอนานไม่หาย ควรรีบพามาพบกุมารแพทย์เพื่อรับการตรวจวินิจฉัยอย่างละเอียด เพื่อความปลอดภัยและสุขภาพที่ดีของลูกน้อย