โรคไข้เลือดออก เดงกี คืออะไร?

โรคไข้เลือดออกเดงกีเป็นโรคติดเชื้อไวรัสเดงกี (Dengue virus) ซึ่งมียุงลาย (Aedes aegypti) เป็นพาหะนำโรค อาการของโรคมีความรุนแรงแตกต่างกัน ตั้งแต่ไม่มีอาการ ไข้เล็กน้อย ไปจนถึงภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรง เช่น เกร็ดเลือดต่ำ เลือดออก ตับอักเสบ และในกรณีรุนแรงอาจเกิดภาวะช็อกซึ่งอาจนำไปสู่การเสียชีวิตได้

กลุ่มเสี่ยงที่ควรระวัง

บุคคลที่มีความเสี่ยงสูงต่ออาการรุนแรงของโรค ได้แก่:

1. เด็กเล็ก
2. ผู้สูงอายุ
3. ผู้ที่มีภาวะโรคอ้วน (BMI > 30 กก./ม.2)
4. ผู้ที่ขาดสารอาหาร (โปรตีนอัลบูมินต่ำกว่า 2.5 g/dL)
5. ผู้ป่วยโรคเบาหวาน
6. ผู้ป่วยโรคไต
7. ผู้ที่เคยติดเชื้อเดงกีมาก่อน (การติดเชื้อครั้งที่สองอาจรุนแรงขึ้น)

การติดเชื้อและภูมิคุ้มกัน

ไวรัสเดงกีมีทั้งหมด 4 สายพันธุ์ (DENV-1, DENV-2, DENV-3, DENV-4)

• เมื่อติดเชื้อจากสายพันธุ์หนึ่ง ร่างกายจะสร้างภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์นั้นตลอดชีวิต
• ภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์อื่นจะอยู่เพียงชั่วคราว (ประมาณ 6 เดือน)
• การติดเชื้อซ้ำจากสายพันธุ์ที่ต่างออกไปอาจทำให้มีอาการรุนแรงขึ้น
• ผู้ป่วยสามารถเป็นไข้เลือดออกได้สูงสุดถึง 4 ครั้งในชีวิต

การป้องกัน โรคไข้เลือดออก

การป้องกันที่ดีที่สุดคือการหลีกเลี่ยงการถูกยุงกัด โดย:

• ใช้ยากันยุงที่มีสาร DEET, Picaridin
• กำจัดแหล่งเพาะพันธุ์ยุง เช่น เทน้ำขังในภาชนะที่ไม่ได้ใช้
• ใช้มุ้งกันยุงหรือม่านกันยุง โดยเฉพาะในพื้นที่ที่มีการระบาด
• สวมเสื้อแขนยาวและกางเกงขายาวเมื่อต้องอยู่ในพื้นที่เสี่ยง

วัคซีนป้องกัน โรคไข้เลือดออก

ปัจจุบันประเทศไทยมีวัคซีนไข้เลือดออกที่ขึ้นทะเบียนแล้ว 2 ชนิด ได้แก่ Dengvaxia® และ Qdenga®

รายละเอียดวัคซีน Qdenga®:

• เป็นวัคซีนเชื้อเป็นที่ถูกทำให้อ่อนฤทธิ์ พัฒนาโดยใช้ไวรัสเดงกีสายพันธุ์ 2 เป็นแกนกลางและตัดต่อพันธุกรรมให้ครอบคลุมทั้ง 4 สายพันธุ์
• ฉีดทั้งหมด 2 เข็ม ห่างกัน 3 เดือน
• ใช้ได้ในผู้ที่มีอายุ 4 – 60 ปี
• มีประสิทธิภาพป้องกันโรคประมาณ 80-90% และลดโอกาสการนอนโรงพยาบาลได้ถึง 90% ภายใน 5 ปีแรก
• ไม่จำเป็นต้องตรวจเลือดก่อนฉีด
• ภูมิคุ้มกันสามารถอยู่ได้นานกว่า 8 ปีจากข้อมูลวิจัยของมหาวิทยาลัยมหิดล
• อาการข้างเคียงที่พบได้น้อย ได้แก่ ปวดบริเวณที่ฉีดหรือมีไข้ต่ำๆ

คำแนะนำในการรับวัคซีน

บุคคลที่มีอายุ 4 – 60 ปี สามารถเข้ารับวัคซีน Qdenga® ได้โดยไม่ต้องตรวจเลือดก่อนฉีด อย่างไรก็ตาม แม้ว่าจะได้รับวัคซีนแล้ว หากมีไข้สูงหรืออาการที่สงสัยว่าเป็นไข้เลือดออก ควรรีบพบแพทย์เพื่อรับการตรวจรักษาทันที

โรคไข้เลือดออกเดงกีเป็นโรคที่สามารถป้องกันได้ โดยการหลีกเลี่ยงยุงกัดและรับวัคซีนที่มีประสิทธิภาพสูง ควบคู่ไปกับการทำลายแหล่งเพาะพันธุ์ยุงเพื่อลดอัตราการแพร่ระบาดของโรค

บทความโดย นพ.ฐากูร วิริยะชัย กุมารแพทย์ผู้ชำนาญการโรคติดเชื้อในเด็ก โรงพยาบาลเกษมราษฎร์ อินเตอร์เนชั่นแนล รัตนาธิเบศร์