โรคอัลไซเมอร์ (Alzheimer)  เป็นโรคที่เกี่ยวกับความเสื่อมของเซลล์ประสาทในสมอง ส่งผลให้ความจำบกพร่อง หรือมีภาวะหลงลืมง่าย ในหลายๆ ครั้งที่ผู้ป่วยเริ่มมีอายุ โดยเฉพาะในกลุ่มที่อายุมากกว่า 65 ปีขึ้นไป มักจะเผชิญกับอาการความจำบกพร่อง เริ่มมีปัญหาความจำเกี่ยวกับคนรอบข้าง รวมถึงตัวผู้ป่วยเอง และเริ่มส่งผลกระทบกับชีวิตประจำวัน

ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดโรคอัลไซเมอร์

1. ผู้สูงอายุ  โดยเฉพาะผู้ที่มีอายุ 65 ปีขึ้นไป และพบในเพศหญิงมากกว่าเพศชาย
2. พันธุกรรม  มีคนในครอบครัวเคยป่วยเป็นโรคอัลไซเมอร์มาก่อน
3. โรคดาวน์ซินโดรม  ผู้ป่วยโรคดาวน์ซินโดรม  นี้มีความผิดปกติของการสะสมของโปรตีนบางชนิด ซึ่งทำให้สามารถเกิดโรคอัลไซเมอร์ได้
4. ได้รับอุบัติเหตุที่ศีรษะ จะเสี่ยงเป็นโรคอัลไซเมอร์มากกว่าคนทั่วไป
5. มีโรคประจำตัว เช่น โรคเบาหวาน   โรคความดันโลหิต  โรคซึมเศร้า  โรคหลอดเลือดสมอง
6. พฤติกรรมการใช้ชีวิตที่ไม่เหมาะสม  เช่น น้ำหนักตัวเกินมาตรฐาน ขาดการออกกำลังกาย ชอบสูบบุหรี่

อาการโดยทั่วไปของโรคอัลไซเมอร์แบ่งเป็น 3 ระยะ ดังนี้

ระยะแรก ผู้ป่วยจะมีอาการความทรงจำถดถอย ลืมเรื่องราวที่เกิดขึ้นในระยะสั้นๆ เช่น เช้านี้ทานข้าวกับอะไร ลืมไปว่าทานข้าวแล้ว ลืมไปว่าให้อาหารสัตว์เลี้ยงแล้ว ไม่สามารถจำบทสนทนาหรือเหตุการณ์ที่เพิ่งเกิดขึ้นได้ ใช้เวลาในการทำกิจวัตรประจำวันนานมากขึ้น เป็นต้น อาการเหล่านี้จะทำให้ผู้ชอบถามหรือทำอะไรๆซ้ำเพราะจำไม่ได้ว่าทำไปแล้ว นอกจากนี้ยังมีอาการสับสนทิศทาง โรคเครียดผู้สูงอายุ หงุดหงิดง่ายขึ้น อาจมีอาการทางจิตเวชร่วมด้วยแต่ไม่มาก ยังพอทำกิจวัตรประจำได้ ผู้ดูแลยังดูแลได้เกือบเท่าในยามที่ยังไม่ป่วย

ระยะกลาง ความจำจะแย่มากขึ้น บางคนเดินออกจากบ้านแบบไม่มีจุดหมาย จำชื่อคนรู้จักไม่ได้ เกิดความรู้สึกสับสนในเรื่องการรับรู้เวลาหรือสถานที่ เรียนรู้สิ่งใหม่ๆไม่ได้ การสื่อสารเริ่มมีปัญหา นอนหลับยาก นิสัยและพฤติกรรมเปลี่ยนไป เช่น หากเคยเป็นคนใจเย็นมาก่อน จะกลายเป็นคนก้าวร้าว อารมณ์รุนแรง พูดจาหยาบคาย ฉุนเฉียวง่าย แต่ถ้าเป็นคนใจร้อนขี้โมโหมาก่อน อาจเงียบขรึมลง พูดน้อยลง เป็นต้น เริ่มมีปัญหากับการทำกิจวัตรประจำวันแบบง่ายๆ เช่น ไม่สามารถล้างจาน ชงกาแฟหรือใช้รีโมททีวีได้ เริ่มมีความคิดที่ผิดเพี้ยนไปจากความจริงหรือประสาทหลอน เช่น คิดว่าจะมีคนมาทำร้าย คิดว่ามีคนคอยนินทาว่าร้าย เป็นต้น ถ้าป่วยในระยะนี้ ผู้ป่วยเริ่มช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ มีปัญหาเรื่องการเข้าสังคมและดูแลได้ยากขึ้น

ระยะสุดท้าย เซลล์สมองจะเสื่อมเป็นวงกว้าง อาการโดยรวมจะแย่ลงทุกด้าน มีปัญหาเรื่องความทรงจำอย่างร้ายแรง อาการประสาทหลอนจะรุนแรงมากขึ้น ผู้ป่วยจะตอบสนองกับสิ่งรอบตัวน้อยลงหรือไม่ตอบสนองเลย แต่บางครั้งอาจก้าวร้าวหรืออาละวาดเพื่อเรียกร้องความสนใจจากคนรอบข้างได้ เคลื่อนไหวช้าหรือไม่เคลื่อนไหวเลย จึงดูคล้ายกับผู้ป่วยติดเตียงมาก ทานอาหารได้น้อย พูดน้อยมาก ช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ น้ำหนักลด กลั้นปัสสาวะและอุจจาระไมได้ สุขภาพร่างกายทรุดโทรม ภูมิต้านทานต่ำลง เจ็บป่วยได้ง่ายขึ้น หากภูมิตกมากๆอาจจะทำให้ติดเชื้อและเสียชีวิตในที่สุด ซึ่งกว่าโรคจะพัฒนามาถึงระยะนี้จะใช้เวลาราว 8-10 ปี

โรคอัลไซเมอร์เป็นสาเหตุของภาวะสมองเสื่อมที่พบบ่อยที่สุด และไม่ได้เกิดขึ้นกับผู้สูงอายุเท่านั้นและยังคงมีแนวโน้มผู้ป่วยเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ โดยสามารถพบผู้ป่วยในกลุ่มที่มีอายุ 40-50 ปีได้เช่นกัน ปัจจุบัน โรคอัลไซเมอร์เป็นโรคที่ยังไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ ดังนั้น จึงควรมาพบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัย หากสังเกตเห็นความผิดปกติเกี่ยวกับด้านความจำ

บทความโดย นพ.ยงยศ  ปลื้มจิตติก  แพทย์ผู้ชำนาญการด้านอายุรแพทย์ระบบประสาทและสมอง   โรงพยาบาลเกษมราษฎร์ อินเตอร์เนชั่นแนล รัตนาธิเบศร์